AİLE HUKUKU

Ödenmeyen Nafaka İçin Hukuki Rehber: İcra Takibi ve Tazyik Hapsi (2025)

Boşanma davası sonucunda mahkeme tarafından lehinize hükmedilen tedbir, iştirak (çocuk nafakası) veya yoksulluk nafakası, sadece bir tavsiye değil, borçlu eşin ödemekle yükümlü olduğu, yasal olarak bağlayıcı bir karardır. Ancak ne yazık ki, birçok nafaka borçlusu bu yükümlülüğünü zamanında veya hiç yerine getirmemektedir. Bu durum, alacaklı tarafı ve özellikle çocukları maddi olarak zor bir durumda bırakır.

Peki, nafaka borcu ödenmediğinde ne yapabilirsiniz? Hakkınızı nasıl arayabilirsiniz? Türk hukuk sistemi, nafaka alacağının tahsili için son derece etkili ve caydırıcı yollar sunmaktadır. Bu rehberde, ödenmeyen nafakanızı tahsil etmek için atmanız gereken adımları, icra takibi sürecini ve en etkili yaptırım olan “tazyik hapsi” (zorlama hapsi) mekanizmasını açıklayacağız.

Adım 1: Alacağın Tahsili İçin İcra Takibi Başlatmak

Nafaka borcunu ödemeyen bir borçluya karşı atılması gereken ilk hukuki adım, icra takibi başlatmaktır.

• Nasıl Başlatılır? Elinizdeki mahkeme kararı (ilam) ile birlikte, borçlunun yerleşim yerindeki veya sizin yerleşim yerinizdeki İcra Dairesi’ne bir takip talebiyle başvurmanız gerekir.
• Takip Türü Nedir? Nafaka alacağı bir mahkeme kararına dayandığı için, başlatılacak takip türü **”İlamlı İcra Takibi”**dir.
• Süreç Nasıl İşler? İcra dairesi, borçluya bir icra emri göndererek, birikmiş nafaka borcunu ve işlemeye devam eden aylık nafakaları ödemesini emreder.
• Haciz Aşaması: Borçlu, icra emrine rağmen ödeme yapmazsa, alacaklı olarak borçlunun malvarlığına haciz konulmasını talep edebilirsiniz. En etkili haciz yöntemleri şunlardır:
  • Maaş Haczi: Borçlunun çalıştığı iş yerine bir yazı gönderilerek, maaşının kanunen belirlenen kısmının (genellikle 1/4’ü, ancak nafaka alacaklarında tamamına kadar çıkabilir) her ay düzenli olarak icra dosyasına kesilmesi sağlanır.
  • Banka Hesaplarına Haciz: Borçlunun banka hesaplarındaki paralara bloke konulabilir.
  • Araç ve Gayrimenkul Haczi: Borçlunun üzerine kayıtlı araba veya ev gibi malvarlıklarına haciz şerhi konulur ve satışı istenebilir.

Adım 2: En Etkili Yaptırım: Tazyik Hapsi (Zorlama Hapsi)

İcra takibi ve haciz işlemleri bazen alacağı tahsil etmek için yeterli olmayabilir. Bu noktada, kanun koyucunun nafaka alacaklısını korumak için getirdiği en güçlü ve en caydırıcı yaptırım olan tazyik hapsi devreye girer.

Tazyik Hapsi Nedir?

Tazyik hapsi, bir suç karşılığı verilen klasik bir hapis cezası değildir. Amacı, borçluyu cezalandırmak değil, onu nafaka borcunu ödemeye zorlamaktır. Bu nedenle;

• Adli sicil kaydına (sabıka kaydı) işlemez.
• Paraya çevrilemez, ertelenemez veya denetimli serbestlik hükümlerine tabi tutulamaz.

Tazyik Hapsi İçin Şartlar ve Başvuru Süreci:

1. Kesinleşmiş Bir Mahkeme Kararı: Elinizde nafaka ödenmesine ilişkin bir mahkeme kararı olmalıdır.
2. İcra Takibi Başlatılmış Olmalı: Yukarıda anlatılan ilamlı icra takibinin başlatılmış ve borçluya tebliğ edilmiş olması gerekir.
3. Şikâyet: Alacaklı, icra takibinin yapıldığı yerdeki İcra Ceza Mahkemesi’ne bir şikâyet dilekçesi ile başvurmalıdır.
4. Şikâyet Süresi (Çok Önemli!): Şikâyet hakkınızı, ödenmeyen nafakanın vadesinin geldiği (muaccel olduğu) tarihten itibaren 3 AY İÇİNDE kullanmalısınız. Örneğin, Ocak ayı nafakası ödenmediyse, bu nafakaya ilişkin şikâyet hakkınız 3 ay sonra düşer. Bu nedenle her ödenmeyen ay için süreyi kaçırmamak kritik öneme sahiptir.

Mahkeme Süreci ve Karar

İcra Ceza Mahkemesi, şikâyet üzerine bir duruşma açar. Yargılama sonucunda, nafaka borcunu “haklı bir neden olmaksızın” ödemediği tespit edilen borçlu, 3 aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılır.

Tazyik Hapsi İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

• Borç Ödenirse Hapis Biter: Tazyik hapsinin en temel özelliği budur. Borçlu, hapse girdikten sonra veya girmeden önce, şikâyete konu olan tüm nafaka borcunu ödediği anda derhal tahliye edilir.
• Her İhlal İçin Yeni Şikâyet: Borçlu 3 aylık hapsini yattıktan sonra çıkıp yine nafaka ödememeye devam ederse, alacaklı, takip eden aylar için yeniden şikâyette bulunarak tekrar tazyik hapsi kararı aldırabilir.
• Borcu Ortadan Kaldırmaz: Tazyik hapsinin yatılması, borçlunun nafaka borcunu silmez. Borç, icra takibi yoluyla ayrıca tahsil edilmeye devam eder.

Nafaka Tahsili Sürecinde Avukatın Rolü

Ödenmeyen nafakanın tahsili, hem icra hukuku hem de ceza muhakemesi hukuku bilgisi gerektiren, teknik ve sürelere bağlı bir süreçtir. Bu zorlu dönemde bir avukat;

• Nafaka alacağınız için ilamlı icra takibini hızlı ve doğru bir şekilde başlatır.
• Maaş haczi de dahil olmak üzere, borçlunun tüm malvarlığını araştırarak en etkili haciz işlemlerini uygular.
• En önemlisi, 3 aylık hak düşürücü şikâyet süresini titizlikle takip ederek, tazyik hapsi gibi en güçlü kozunuzu kaybetmenizi önler.
• İcra Ceza Mahkemesi’ndeki şikâyet ve duruşma sürecini sizin adınıza profesyonelce yöneterek, borçlunun cezalandırılmasını ve borcunu ödemeye zorlanmasını sağlar.

Yasal Uyarı: Bu makale, genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup hukuki danışmanlık niteliği taşımaz. Nafaka alacağının tahsili, sizin ve çocuklarınızın geleceği için hayati önem taşıyan bir süreçtir. Hak kaybı yaşamamak ve alacağınıza en hızlı şekilde kavuşmak için mutlaka bir avukattan hukuki destek almanız tavsiye edilir.