SİGORTA HUKUKU

Trafik Kazası Sonrası Haklarınız: Maddi-Manevi Tazminat ve Değer Kaybı Davaları (2025)

Türkiye’de her gün binlerce trafik kazası meydana gelmekte ve bu kazalar ne yazık ki sadece maddi hasarlarla değil, yaralanma ve hatta can kayıplarıyla sonuçlanabilmektedir. Kaza şokunu atlattıktan sonra ise sürücüleri ve mağdurları karmaşık bir hukuki süreç beklemektedir. “Kaza sonrası ne yapmalıyım?”, “Polis çağırmalı mıyım?”, “Değer kaybı nedir, nasıl alınır?”, “Maddi ve manevi tazminat davası nasıl açılır?” gibi sorular, bu sürecin en kritik noktalarıdır.

Bu rehberde, bir trafik kazası sonrasında atmanız gereken adımları ve sahip olduğunuz yasal hakları A’dan Z’ye, anlaşılır bir dille açıklayacağız.

Adım 1: Kaza Anında ve Hemen Sonrasında Yapılması Gerekenler

Panik anında doğru adımları atmak, haklarınızı korumanın ilk ve en önemli şartıdır.

1. Güvenliği Sağlayın: Her şeyden önce can güvenliğinizi sağlayın. Motoru durdurun, aracınızı güvenli bir yere çekmeye çalışın ve diğer sürücüleri uyarmak için dörtlü flaşörlerinizi yakıp reflektörünüzü yerleştirin.
2. Sağlık Durumunu Kontrol Edin: Yaralı olup olmadığını kontrol edin. Yaralı varsa derhal 112 Acil Servis’i arayın ve yaralıları kesinlikle hareket ettirmeyin.
3. Kaza Tespit Tutanağı mı, Polis mi?
   • Maddi Hasarlı Kaza Tespit Tutanağı Doldurun: Eğer kazada yaralanma veya ölüm yoksa, taraflar anlaşabiliyorsa ve kamu malına (trafik lambası, bariyer vb.) zarar gelmemişse, polis çağırmadan aranızda Maddi Hasarlı Kaza Tespit Tutanağı doldurabilirsiniz. Bu tutanağı doldururken araçların konumunu değiştirmemeye özen gösterin.
   • Polis/Jandarma Çağırılması Zorunlu Haller: Aşağıdaki durumlardan biri varsa mutlaka trafik polisi (155) veya jandarma (156) çağrılmalıdır:
     • Yaralanma veya ölüm varsa,
     • Taraflardan birinin ehliyeti, ruhsatı veya trafik sigortası yoksa,
     • Sürücülerden birinde alkol veya uyuşturucu şüphesi varsa,
     • Kamu malına zarar gelmişse,
     • Taraflardan biri anlaşmaya yanaşmıyorsa.
4. Delilleri Toplayın: Kazanın oluş şeklini, araçların hasarlı bölgelerini ve yol durumunu farklı açılardan cep telefonunuzla fotoğraflayın. Varsa görgü tanıklarının iletişim bilgilerini mutlaka alın.

Trafik Kazasının Hukuki Sonuçları: Maddi, Yaralanmalı ve Ölümlü Kazalar

Her kazanın hukuki sonucu farklıdır ve süreç bu ayrıma göre şekillenir.

• Maddi Hasarlı Kazalar: Bu tür kazalar, temel olarak bir borçlar hukuku ve sigorta hukuku meselesidir. Uyuşmazlık, araçtaki hasarın, değer kaybının ve diğer maddi zararların kim tarafından ve ne oranda karşılanacağı üzerine odaklanır.
• Yaralanmalı Kazalar: Sürece Ceza Hukuku da dahil olur. Kazada kusuruyla yaralanmaya sebep olan sürücü hakkında “Taksirle Yaralama” suçundan soruşturma başlatılır ve kamu davası açılabilir. Ceza davası, tazminat davasından ayrı yürür.
• Ölümlü Kazalar: En ağır hukuki sonuçları doğuran kazalardır. Kusurlu sürücü hakkında “Taksirle Ölüme Neden Olma” suçundan ceza davası açılır. Aynı zamanda, ölen kişinin yakınlarının çok kapsamlı tazminat hakları doğar.

Tazminat Haklarınız: Neleri Talep Edebilirsiniz?

Trafik kazası nedeniyle uğradığınız zararların karşılanmasını talep edebilirsiniz. Bu zararlar maddi ve manevi olarak ikiye ayrılır.

Maddi Tazminat Kalemleri

1. Araç Değer Kaybı: En sık merak edilen haklardan biridir. Aracınız, kaza sonrası ne kadar iyi tamir edilirse edilsin, ikinci el piyasa değerinde bir düşüş yaşayacaktır. TRAMER kaydına işlenen bu hasar nedeniyle oluşan piyasa değeri kaybına “değer kaybı” denir. Kusursuz veya daha az kusurlu taraf, karşı tarafın trafik sigortasından veya doğrudan kendisinden bu zararı talep edebilir.
2. Hasar ve Onarım Bedeli: Aracın tamiri için yapılan tüm masraflardır.
3. Tedavi Giderleri: Kaza nedeniyle yapılan ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından karşılanmayan tüm tıbbi masraflar (ilaç, fizik tedavi, özel hastane fark ücretleri vb.).
4. Geçici veya Sürekli İş Göremezlik (Maluliyet) Tazminatı: Kaza nedeniyle yaralanan kişi, bir süre çalışamayacaksa bu dönemdeki kazanç kaybını talep edebilir. Eğer yaralanma kalıcı bir sakatlığa (maluliyete) yol açmışsa, yetkili bir hastaneden alınacak rapora göre belirlenen maluliyet oranı üzerinden, kişinin hayatı boyunca uğrayacağı gelir kaybı (iş gücü kaybı) hesaplanarak kalıcı sakatlık tazminatı olarak ödenir.
5. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: Ölümlü kazalarda, vefat eden kişinin hayattayken maddi desteğini alan kişilerin (eşi, çocukları, anne-babası vb.) bu destekten mahrum kalmaları nedeniyle uğradıkları zarardır. Bu, en kapsamlı tazminat türlerinden biridir.

Manevi Tazminat

Kaza nedeniyle yaşanan fiziksel acı, elem, keder, üzüntü ve psikolojik sarsıntıların bir nebze olsun dindirilmesi amacıyla talep edilen bir tazminattır.

• Yaralanmalı kazalarda: Yaralanan kişinin bizzat kendisi manevi tazminat talep edebilir.
• Ölümlü kazalarda: Vefat eden kişinin en yakınları (anne, baba, eş, çocuklar) duydukları derin elem ve keder nedeniyle manevi tazminat talep etme hakkına sahiptir.

Başvuru Yolları: Kime, Nasıl Başvurulur?

1. Sigorta Şirketi: Zararınız için ilk başvurulacak yer, kusurlu aracın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) poliçesini düzenleyen sigorta şirketidir. Gerekli evraklarla başvuru yapılır.
2. Sigorta Tahkim Komisyonu: Sigorta şirketi ile anlaşmazlık yaşanması (eksik ödeme, hiç ödeme yapmama vb.) durumunda, mahkemelere göre çok daha hızlı bir çözüm yolu olan Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir.
3. Mahkemeler (Asliye Hukuk ve Asliye Ticaret): Sigorta limitlerinin zararı karşılamaya yetmediği veya doğrudan kusurlu sürücü/araç sahibine dava açılmak istendiği durumlarda görevli mahkemede tazminat davası açılır.

Trafik Kazası Davalarında Avukatın Önemi

Trafik kazası süreçleri, sigorta şirketleriyle yapılan yazışmalar, kusur oranına itirazlar, maluliyet raporlarının alınması ve tazminatların (özellikle değer kaybı ve iş göremezlik) doğru hesaplanması gibi birçok teknik detay içerir. Sigorta şirketleri genellikle mağdurlara olması gerekenden daha düşük bir uzlaşma bedeli teklif eder. Bir avukat;

• Tüm süreci sizin adınıza yönetir,
• Haklarınızın tam ve eksiksiz olarak hesaplanmasını sağlar (aktüer bilirkişi raporları vb.),
• Sigorta şirketleri ve mahkemeler nezdinde sizi temsil ederek hak kaybına uğramanızı önler,
• Ceza davası sürecini takip ederek, tazminat davası için lehinize sonuçlar alınmasına yardımcı olur.

Yasal Uyarı: Bu makale, genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup hukuki danışmanlık niteliği taşımaz. Trafik kazası sonrası yaşadığınız hukuki sorunlar ve özel durumunuz için mutlaka bir avukattan profesyonel destek almanız gerekmektedir.