GENEL HUKUK

Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Nasıl Alınır ve İptal Edilir? (2025 Rehberi)

Bir yakınınızı kaybettiğinizde, geride kalan malvarlığı (tereke) üzerinde hak sahibi olan mirasçıların bu sıfatlarını resmi olarak ispatlamaları gerekir. Bankadaki parayı çekmekten, evin tapusunu devralmaya, arabanın ruhsatını değiştirmekten veraset ve intikal vergisini ödemeye kadar tüm miras işlemleri için tek bir belgeye ihtiyaç duyulur: Veraset İlamı veya yeni adıyla Mirasçılık Belgesi.

Bu belge, kimlerin vefat eden kişinin (muris) yasal mirasçısı olduğunu ve bu mirasçıların mirastan hangi oranlarda pay alacaklarını gösteren resmi bir belgedir. Kısacası, mirasın kilidini açan anahtardır. Bu rehberde, veraset ilamının nasıl ve nereden alınacağını, gerekli belgeleri ve hatalı düzenlenmiş bir mirasçılık belgesinin nasıl iptal edileceğini adım adım açıklayacağız.

Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Nedir ve Neden Zorunludur?

Veraset ilamı, bir kişinin ölümü üzerine, yasal mirasçılarının kimler olduğunu ve her birinin miras payını gösteren, noter veya mahkeme tarafından verilen resmi bir belgedir. Bu belge olmadan mirasçıların tereke üzerinde herhangi bir tasarrufta bulunması hukuken mümkün değildir.

Bu belge olmadan yapılamayacak bazı işlemler şunlardır:

• Murisin banka hesaplarındaki paraların çekilmesi veya hesapların kapatılması.
• Tapu dairesinde gayrimenkullerin (ev, arsa vb.) mirasçılar adına intikalinin yapılması.
• Araçların mülkiyetinin mirasçılara geçirilmesi.
• Murise ait borçların veya alacakların takibi.
• Veraset ve intikal vergisi beyannamesinin verilmesi.

Veraset İlamı Nereden ve Nasıl Alınır?

Mirasçıların veraset ilamı alabilmek için başvurabilecekleri iki farklı makam vardır. Sürecin basit veya karmaşık olmasına göre bu iki yoldan biri tercih edilir.

1. Noterlikten Alınması (En Hızlı ve En Kolay Yol)

Günümüzde en pratik ve en çok tercih edilen yöntem budur. Yasal mirasçılardan herhangi biri, tek başına Türkiye’deki herhangi bir Noterliğe başvurarak bu belgeyi alabilir.

• Şartları: Bu yolun kullanılabilmesi için durumun “çekişmesiz” ve “net” olması gerekir. Aşağıdaki gibi özellikli durumlar yoksa Noterlikten belge alınabilir:
  • Mirasçılar arasında veya nüfus kayıtlarında bir soybağı sorunu olmaması.
  • Miras bırakanın veya mirasçılardan birinin yabancı bir ülke vatandaşı olmaması.
  • Miras bırakan tarafından düzenlenmiş bir vasiyetname bulunmaması.
• Gerekli Belgeler: Genellikle sadece başvuran mirasçının T.C. Kimlik Kartı ve murisin T.C. kimlik numarası yeterlidir. Noter, MERNİS (Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi) üzerinden gerekli tüm nüfus kayıtlarına ulaşarak belgeyi düzenler. İşlem genellikle aynı gün içinde tamamlanır.

2. Sulh Hukuk Mahkemesi’nden Alınması

Eğer Noterlikten veraset ilamı alınmasına engel bir durum varsa, bu durumda yetkili makam mahkemelerdir.

• Ne Zaman Mahkemeye Başvurulur?
  • Miras bırakan veya mirasçılardan biri yabancı uyruklu ise.
  • Nüfus kayıtları (soybağı) net değilse veya bir çelişki barındırıyorsa.
  • Mirasçılardan biri gaiplik (kayıp) kararına sahipse.
  • Miras bırakanın bir vasiyetnamesi varsa (vasiyetnamenin öncelikle mahkeme tarafından açılıp okunması gerekir).
• Süreç: Mirasçılardan biri, murisin son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesi’ne bir dilekçe ile başvurur. Mahkeme, gerekli araştırmaları yapar (nüfus kayıtlarını inceler, ilgili kurumlara yazar) ve sonrasında mirasçıları ve pay oranlarını gösteren bir karar verir. Bu süreç, noterlik işlemlerine göre daha uzun sürer.

Hatalı Veraset İlamının İptali Davası

Bazen noter veya mahkeme tarafından düzenlenen bir veraset ilamı hatalı olabilir. Örneğin, bir mirasçı belgede unutulmuş olabilir, mirasçı olmayan bir kişi belgeye dahil edilmiş olabilir veya miras payları yanlış hesaplanmış olabilir.

Bu durumda, belgenin hukuka aykırı olduğunu düşünen her mirasçı veya ilgili kişi, mevcut belgenin iptali ve gerçeğe uygun yeni bir belgenin düzenlenmesi için dava açabilir.

• Dava Adı: Veraset İlamının İptali Davası
• Görevli Mahkeme: Bu dava, veraset ilamını veren Sulh Hukuk Mahkemesi’nde değil, Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır. Bu önemli bir usul kuralıdır.
• Sonuç: Mahkeme, yaptığı inceleme sonucunda mevcut veraset ilamının hatalı olduğuna kanaat getirirse, o belgeyi iptal eder ve tüm mirasçıları ve doğru pay oranlarını gösteren yeni bir veraset ilamı düzenler.

Veraset İlamı Süreçlerinde Miras Avukatının Önemi

Standart ve basit durumlarda veraset ilamı almak kolay bir işlem gibi görünse de, karmaşık durumlarda bir avukatın rolü kritikleşir. Bir miras avukatı;

• Belge Alınırken: Nüfus kayıtlarının karmaşık olduğu, mirasçılar arasında yabancı uyruklu birinin bulunduğu veya bir vasiyetnamenin olduğu durumlarda, mahkemeye doğru başvuru yaparak süreci hızlı ve eksiksiz bir şekilde yönetir.
• İptal Davasında: Hatalı bir veraset ilamının iptali için Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açılması zorunlu olduğundan, bu teknik dava sürecini başından sonuna kadar profesyonelce yürütür. Dilekçeyi hazırlar, delilleri sunar ve müvekkilinin miras hakkının doğru bir şekilde tanınmasını sağlar.
• Mirasçılar arasında iletişim sorunları veya anlaşmazlıklar olduğunda, tüm taraflar adına süreci yürüterek işlemleri kolaylaştırır.

Yasal Uyarı: Bu makale, genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup hukuki danışmanlık niteliği taşımaz. Her miras süreci, aile yapısına ve murisin durumuna göre farklılık gösterebilir. Miras işlemlerinizde bir sorunla karşılaştığınızda veya sürecin karmaşık olduğunu düşündüğünüzde, hak kaybı yaşamamak için mutlaka bir avukata danışmanız gerekmektedir.