GENEL HUKUK

Soybağının Reddi (Babalığın Reddi) Davası Rehberi (2025)

Bir çocuğun kimliği ve aile bağları, hayatının en temel yapı taşlarıdır. Türk Medeni Kanunu, bir çocuğun soybağını belirlerken, aile birliğini ve çocuğun menfaatini korumak amacıyla “babalık karinesi” adını verdiğimiz bir ilkeyi temel alır. Ancak bazen, hukuki kayıtlar ile biyolojik gerçekler birbiriyle örtüşmeyebilir. Bir erkeğin, nüfusunda kendi çocuğu olarak görünen bir çocuğun biyolojik babası olmadığını öğrenmesi, hem duygusal hem de hukuki olarak karmaşık bir süreci başlatır.

İşte bu noktada, hukuki babalık kaydını biyolojik gerçekle uyumlu hale getirmenin tek yolu, soybağının reddi davası açmaktır. Bu rehberde, babalık karinesinin ne anlama geldiğini, bu davanın kimler tarafından ve hangi sürede açılması gerektiğini ve sürecin en kritik delili olan DNA testinin rolünü açıklayacağız.

Hukuki Temel: “Babalık Karinesi” Nedir?

Türk Medeni Kanunu’nun 285. maddesi çok net bir ilke ortaya koyar: “Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır.” Bu ilkeye “babalık karinesi” denir. Bu, bir varsayımdır. Kanun, evlilik birliği içinde doğan her çocuğun, aksini ispatlayacak bir mahkeme kararı olmadıkça, o evlilikteki kocanın çocuğu olduğunu kabul eder. Bu karinenin amacı, hiçbir çocuğun babasız kalmamasını sağlamak ve aile bütünlüğünü korumaktır.

Ancak bu, çürütülemez bir kural değildir. Eğer koca, çocuğun biyolojik babası değilse, bu karineyi ancak ve ancak soybağının reddi davası açarak ortadan kaldırabilir.

Soybağının Reddi Davasını Kimler Açabilir?

Bu davayı açma hakkı kanunda sınırlı sayıda kişiye tanınmıştır:

1. Koca: Davayı açabilecek en temel kişidir. Koca, bu davayı hem anneye hem de çocuğa karşı birlikte açmak zorundadır.
2. Çocuk: Çocuk da ergin olduğu (18 yaşını doldurduğu) tarihten itibaren, nüfus kaydında baba olarak görünen kişiyle arasında biyolojik bir bağ olmadığını düşünüyorsa, bu davayı açma hakkına sahiptir. Çocuk, davayı hem anneye hem de nüfus kaydındaki babasına karşı açar.
3. Diğer İlgililer: Belirli istisnai durumlarda, kocanın dava açma süresini kaçırması veya vefat etmesi gibi hallerde, kocanın altsoyu (kocanın diğer çocukları) veya üstsoyu (kocanın anne-babası) ile çocuğun gerçek babası olduğunu iddia eden kişinin de dava açma hakkı gündeme gelebilir.

En Kritik Konu: Dava Açma Süreleri (Hak Düşürücü Süreler)

Soybağının reddi davası, kanunda çok katı sürelere bağlanmıştır. Bu süreler kaçırıldığında dava açma hakkı kaybedilir.

Koca İçin Dava Açma Süresi:

Kocanın, davayı iki ayrı süre içinde açması gerekir:

1. 1 Yıllık Süre: Davayı, çocuğun doğumunu ve kendisinin baba olmadığını veya başka bir erkeğin baba olduğunu öğrendiği tarihten itibaren 1 YIL içinde açmalıdır. Bu “öğrenme anı”, kişinin dedikoduları değil, ciddi şüpheleri veya somut delilleri (örneğin özel bir DNA testi sonucu, annenin ikrarı vb.) elde ettiği andır.
2. 5 Yıllık Süre: Her halükarda, dava çocuğun doğumundan itibaren 5 YIL içinde açılmalıdır.

Önemli Not: Eğer bu sürelerin kaçırılması haklı bir sebebe (örneğin, tehdit, ağır hastalık vb.) dayanıyorsa, bu sebebin ortadan kalkmasından itibaren 1 yıl içinde dava açılabilir.

Çocuk İçin Dava Açma Süresi:

Çocuğun dava açma hakkı, ergin olduğu (18 yaşını doldurduğu) tarihten itibaren 1 YILLIK süreye tabidir.

Davanın En Kesin Delili: DNA Testi

Soybağının reddi davalarının temel amacı, baba ile çocuk arasında biyolojik bir bağın olmadığını bilimsel olarak kanıtlamaktır. Bu nedenle, davanın en önemli ve kesin delili DNA incelemesidir.

• Mahkeme Kararıyla Test: Dava açıldığında, Aile Mahkemesi Hâkimi, tarafların (anne, çocuk ve koca) kan veya doku örnekleri alınarak DNA testi yapılmasına karar verir. Bu inceleme genellikle Adli Tıp Kurumu tarafından yapılır.
• Testten Kaçınma Mümkün Değil: Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca, hâkimin soybağının tespiti için zorunlu kıldığı bu incelemeye taraflar katlanmak zorundadır. Geçerli bir mazereti olmaksızın test için örnek vermekten kaçınan tarafın bu davranışı, mahkeme tarafından aleyhine bir delil olarak yorumlanabilir.
• Sonuç: DNA testi sonucu, babalık ihtimalini %99,99 oranında doğrulayabilir veya %100 oranında reddedebilir. Bu rapor, mahkeme için hükme esas teşkil eden en güçlü delildir.

Davanın Sonuçları

Davanın kabul edilmesi halinde;

• Koca ile çocuk arasındaki soybağı ilişkisi, çocuğun doğumundan itibaren geçerli olmak üzere ortadan kalkar.
• Çocuğun nüfus kaydı düzeltilir, haneden çıkarılır ve baba hanesi boşaltılır.
• Tarafların birbirlerine karşı olan tüm hak ve yükümlülükleri (mirasçılık, nafaka, velayet vb.) sona erer.

Soybağının Reddi Davalarında Avukatın Rolü

Bu dava, bir ailenin temel yapısını ve bir çocuğun kimliğini doğrudan etkileyen, son derece hassas ve duygusal bir süreçtir. Aynı zamanda, katı hak düşürücü sürelere ve teknik usul kurallarına bağlıdır. Bu süreçte bir avukat;

• Davanın, kanunda öngörülen 1 ve 5 yıllık kritik hak düşürücü süreler içinde açılmasını sağlayarak en temel hakkınızın kaybolmasını önler.
• Dava dilekçesini doğru hukuki sebeplere dayandırarak ve doğru hasımlara (anne ve çocuk) yönelterek hazırlar.
• Mahkeme sürecinde, DNA testi gibi bilimsel delillerin usulüne uygun olarak alınması ve değerlendirilmesi sürecini titizlikle takip eder.
• Müvekkilini, bu son derece yıpratıcı süreçte hem hukuken hem de manevi olarak temsil ederek, en doğru ve adil sonuca ulaşılmasını sağlar.

Yasal Uyarı: Bu makale, genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup hukuki danışmanlık niteliği taşımaz. Soybağının reddi, sonuçları itibarıyla çok ciddi ve geri döndürülemez bir dava türüdür. Bu tür bir durumla karşı karşıya kaldığınızda, hak kaybı yaşamamak ve süreci doğru yönetmek için mutlaka bir avukata danışmanız gerekmektedir.