GENEL HUKUK, İŞ HUKUKU
İstifa Ederek Kıdem Tazminatı Alınır Mı? İşçinin Haklı Nedenle Fesih Hakkı
Çalışma hayatında en çok merak edilen ve en fazla hak kaybının yaşandığı konulardan biri, işçinin kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı alıp alamayacağıdır. Genel kanının aksine, “istifa eden tazminat alamaz” kuralı mutlak değildir. İş Kanunu, belirli “haklı nedenlerin” varlığı halinde, işçiye iş akdini derhal feshetme ve kıdem tazminatına hak kazanma imkanı tanır.
Peki, hangi durumlar “haklı neden” sayılır ve bu hakkı kullanırken nelere dikkat etmek gerekir? Bu yazıda, istifa ederek kıdem tazminatınızı ve diğer haklarınızı nasıl güvence altına alabileceğinizi detaylı bir şekilde açıklayacağız.
Haklı Nedenle Fesih Nedir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesi, işçiye “haklı nedenle derhal fesih hakkı” veren durumları üç ana başlık altında toplamıştır. Bu, işçinin bildirim (ihbar) süresini beklemeden ve kıdem tazminatını alarak işi bırakabilmesi demektir. Unutmayın ki, bu hakkın kullanılabilmesi için öne sürülen nedenin gerçekten geçerli ve ispatlanabilir olması esastır.
1. Sağlık Sebepleri
- İşin, İşçinin Sağlığı İçin Tehlike Oluşturması: Yapılan iş, niteliği itibarıyla işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli hale gelirse, işçi sözleşmeyi feshedebilir. Örneğin, kimyasal maddelerle çalışılan bir işte yeterli önlem alınmaması ve bunun doktor raporuyla tespit edilmesi.
- İşverenin veya Başka Bir İşçinin Bulaşıcı Hastalığa Yakalanması: İşçinin sürekli ve doğrudan muhatap olduğu işverenin veya başka bir işçinin, işçinin sağlığı için ciddi tehlike oluşturan bulaşıcı bir hastalığa yakalanması durumunda bu hak kullanılabilir.
2. Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller (En Sık Karşılaşılan Nedenler)
Bu başlık, uygulamada en çok karşılaşılan ve en fazla uyuşmazlığın çıktığı alanı kapsar:
- Ücretin veya Sigorta Primlerinin Eksik/Geç Ödenmesi: İşçinin ücretinin kanun ve sözleşme hükümlerine uygun olarak hesap edilip ödenmemesi en temel haklı fesih nedenidir. Sürekli olarak maaşın geç yatırılması, fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi veya sigorta primlerinin gerçek maaş üzerinden değil de asgari ücretten gösterilmesi bu kapsama girer.
- Mobbing (Psikolojik Taciz): İşverenin, işçiye sistematik olarak psikolojik baskı uygulaması, onu aşağılaması, görev tanımı dışında işler vermesi veya pasifize ederek yıldırmaya çalışmasıdır. Mobbing, ispatlanması zor ancak ispatlandığında en net haklı fesih nedenlerinden biridir.
- İşverenin Hakaret veya Tehdit Etmesi: İşverenin, işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler söylemesi, sataşmada bulunması veya tehdit etmesi derhal fesih hakkı doğurur.
- Cinsel Taciz: İşçinin, işyerinde işveren veya başka bir işçi tarafından cinsel tacize uğraması, en ağır haklı fesih nedenlerinden biridir.
3. Zorlayıcı Sebepler
- İşyerinde İşin Durması: İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin (sel, yangın, deprem vb.) ortaya çıkması durumunda işçi, sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilir.
Haklı Fesih Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler: İhtarname ve İspat
Haklı bir nedeniniz olduğunu düşünüyorsanız, bu hakkı doğru kullanmak kritik öneme sahiptir.
- İhtarname Çekmek: İş akdini feshettiğinizi, hangi haklı nedene dayandığınızı ve kıdem tazminatı, fazla mesai gibi alacaklarınızı talep ettiğinizi içeren bir ihtarnameyi noter kanalıyla işverene göndermek, ispat açısından en sağlıklı yoldur.
- Delilleri Toplamak: Fesih nedeninizi ispatlamakla yükümlü olan taraf sizsiniz. E-postalar, mesajlaşma kayıtları, tanık beyanları, maaş bordroları, mobbinge dair günlükler veya doktor raporları gibi delilleri toplamanız, olası bir davada elinizi güçlendirir.
İş Hukuku, hem işçinin hem de işverenin haklarını koruyan hassas dengelere sahip bir alandır. Bir hak kaybı yaşamamak ve süreci doğru yönetmek için profesyonel hukuki destek almak, geleceğinizi güvence altına almanın en etkili yoludur.
İşçi hakları, kıdem tazminatı ve haklı fesih süreçleri hakkında daha fazla bilgi almak veya hukuki danışmanlık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.